Amasya Harşena Kalesi Kızlar Sarayı Kazılarında Bulunan Alman Jetonlarının Düşündürdükleri
E. Emine Naza Dönmez
İstanbul University, Faculty of Letters, Art History Department, Turkish and Islamic Art Department, 34134-İstanbul/TÜRKİYE
Anahtar Kelimeler: Alman Jetonları, Amasya, Harşena Kalesi, Kızlar Sarayı, Nürmber.
Özet
Yeşilırmak kenarında yükselen Amasya Harşena Kalesi, üç ana bölümden oluşur. Yukarıdan aşağıya doğru Harşena Kalesi denen Yukarı Kale, altta kral kaya mezarlarının önündeki alan Kızlar Sarayı denilen kale teras ve Aşağı Saray olarak adlandırılan günümüzde Hatuniye Mahallesi’nin olduğu yerdir. 2009-2010 yılı kazı çalışmaları Harşena Kalesi’nde top kulesi mevkiinin kuzeyindeki alanda, 2011 - 2013 yılı kazı çalışmaları Kral Kaya mezarlarının önünde yer alan Kızlar Sarayı mevkiinde XIV. yüzyıla tarihlendirilen hamamın kuzeyinde 2017-2019 yıllarında kazı çalışmaları Harşena Kalesi’nde Cami Alanı olarak adlandırılan alanda gerçekleştirilmiştir.
Antik dönemden beri bilinen sikke görünümlü jetonlar farklı amaçlar için kullanılmıştır. Sikke siyasi otorite tarafından darp edilen alışveriş yapamaya yarayan ekonomik değeri olan madeni paralardır. Arap rakamları ile farklı bir hesaplama sistemi ortaya çıkınca jetonların Ortaçağ’da hesap amaçlı kullanımı sona ermiştir. 16. yüzyıldan itibaren jetonlar bir tür madalya olarak bastırılmaya başlamıştır. Almanya’da Nürnberg şehri jeton üretiminde tanınan bir şehir olmuştur. 17. yüzyıldan itibaren ise jeton boyutlarının küçülerek oyun markaları olarak kullanıldığı bilinir.
Amasya Harşena Kalesi ve Kızlar Sarayında yürütülen kazı çalışmalarında bugüne dek 8 adet Alman jetonu ortaya çıkarılmıştır. Amasya, Osmanlı döneminde de ticaret merkezi olma özelliğini korumuştur. XIX. yüzyılda kentte üretilen ipek, gelişen parlak bir ticari faaliyet oluşturmuştur. Bu dönemde kente gelerek yerleşen Almanlar kaliteli ipek üretimi için bir işletme kurmuştur. Özellikle Almanlarla yapılan bu ticaret Amasya Kalesi’nde bulunan Alman Jetonlarına açıklık getirebilir.