Klazomenai’de Erken Tunç Çağı’ndan Arkaik Dönem Sonuna Savunma Sistemleri ve Bunların Kentleşme Sürecine Etkileri

Özet

Kuzey İonia bölgesindeki Klazomenai, prehistorik çağlardan Geç Arkaik döneme kadar uzanan çeşitli arkeolojik kanıtlar nedeniyle bölgedeki diğer kent devletlerine göre benzersizdir. Yerleşimden elde edilen güncel veriler, MÖ ikinci binin sonu, birinci bin başında yerleşmede kültürel anlamda bir devamlılığı gösterir. Bu yazıda, Erken Tunç Çağı (ETÇ) II ile Arkaik Dönem’e tarihlenen Klazomenai’nin savunma sistemlerinin gelişimini tartışmaktayız. MÖ 6. Yüzyıla ait olan zeytinyağı işliğinin yakınında gerçekleştirilen kazılarda, Liman Tepe’de bir üst kaleye sahip bir yerleşmenin aşağı kentini koruyan ve ETÇ II sonlarına ait olan bir sur duvarı ve at nalı kulesi bulunmuştur (Tabaka 1). Bu savunma sisteminin kullanımın sonlanması ardından, alan Erken Demir Çağı’nda (yaklaşık MÖ 11. yüzyıldan 7. yüzyılın başlarına kadar) bir fırının gösterdiği üzere seramik üretimi ve ardından mezarlık olarak kullanılmıştır (Tabaka 2). MÖ 7. yüzyılın başlarında, Klazomenai’yi koruyan sur duvarının inşası, hem asty’nün batı sınırını tanımlar ve hem de kent devletinin resmi anlamda tasarımına işaret eder (Tabaka 3a). Savunma sisteminin kurulmasına müteakip alandaki mezarlığın sonlanışı ve alanı çevreleyen sur dışındaki farklı mezarlık alanlarının oluşumu bununla ilişkilidir. MÖ 7. yüzyılın başına ait olan şevli sur duvarının mimari özellikleri, Demir Çağı Anadolu’sunun köklü mimari geleneğini yansıtır. Bu sur duvarındaki derin bir koridorlu girişin inşası ise, MÖ 6. yüzyılın sonlarında gerçekleşmiştir (Tabaka 3b); bu girişim de büyük bir olasılıkla Pers yönetiminin başına geçen Darius I (yaklaşık 522-486 M.Ö.) getirmiş olduğu pozitif ortam ile alakalıdır.

Bu makale Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisans (CC BY-NC) ile lisanslanmıştır.